Man, wat is Emma Watson een baas. Je kent haar wel, die studiebol met dat pluizige haar uit Harry Potter. Tegenwoordig is ze ook Goodwill Ambassador voor de Verenigde Naties. En ze heeft goede dingen te zeggen:
Maar ik snap ook wel dat dingen toch altijd beter aankomen in je moerstaal. Dus speciaal voor jullie heb ik de speech vertaald. Komt ie dan!
Vandaag lanceren we een campagne onder de naam “HeForShe.” Ik doe een oproep aan jullie, omdat ik jullie hulp nodig heb. We willen gender-ongelijkheid beëindigen, en om dat te doen moeten we iedereen betrekken. Dit is de eerste campagne van zijn soort in de VN: we willen proberen zo veel mogelijk mannen en jongens te ronselen als voorvechters voor gendergelijkheid. En we er willen niet alleen over praten, maar ervoor zorgen dat het tastbaar wordt.
Ik ben zes maanden geleden aangesteld als Goodwill Ambassador, en hoe vaker ik sprak over feminisme, hoe meer ik besefte dat de strijd voor vrouwenrechten te vaak synoniem is geworden met mannenhaten. Als ik één ding zeker weet, is dat dit moet stoppen. Voor de goede orde, de definitie van feminisme is ‘het geloof dat mannen en vrouwen gelijke rechten en kansen moeten hebben.’ Het is het principe van politieke, economische en sociale gelijkheid van de seksen.
Ik begon gender-gebaseerde aannames in twijfel te trekken toen ik als achtjarige bazig genoemd werd omdat ik onze toneelstukjes voor onze ouders wilde regisseren – maar de jongens niet. Toen ik op mijn veertiende seksueel werd neergezet door onderdelen van de media. Toen op mijn vijftiende mijn vriendinnen stopten met sporten, omdat ze niet gespierd wilden worden. Toen op mijn achttiende mijn mannelijke vrienden hun gevoelens niet konden uiten.
Ik besloot dat ik een feminist was, en dat leek me niet ingewikkeld. Maar mijn recente onderzoek heeft aangetoond dat feminisme is uitgegroeid tot een impopulair woord. Blijkbaar behoor ik tot de gelederen van vrouwen wier uitspraken worden gezien als te sterk, te agressief, isolerend, anti-man en onaantrekkelijk.
Waarom is het zo’n ongemakkelijk woord?
Ik kom uit Engeland en ik vind dat ik als vrouw hetzelfde salaris zou moeten krijgen als mijn mannelijke collega’s. Ik vind dat ik beslissingen zou mogen nemen over mijn eigen lichaam. Ik vind dat vrouwen namens mij inspraak zouden moeten hebben in het beleid en de besluitvorming van mijn land. Ik vind dat ik sociaal gezien hetzelfde respect zou moeten krijgen als mannen. Maar helaas kan ik zeggen dat er geen enkel land in de wereld is waar alle vrouwen deze rechten kunnen verwachten. Geen enkel land in de wereld kan zeggen dat ze gendergelijkheid bereikt heeft.
Ik beschouw deze rechten als mensenrechten, maar ik ben een van de gelukkigen. Ik heb een enorm bevoorrecht leven, omdat mijn ouders niet minder van me hielden omdat ik ben geboren als dochter. Omdat mijn school mij niet beperkte omdat ik een meisje was. Omdat mijn mentoren niet aannamen dat ik minder ver zou gaan, omdat ik op een dag een kind zou baren. Deze mensen waren de ambassadeurs van gendergelijkheid, die me gemaakt hebben tot wie ik nu ben. Ze weten het misschien niet, maar zij zijn de onbedoelde feministen. En we hebben meer van dit soort mensen nodig. En als je nog steeds een hekel aan het woord: het woord is niet belangrijk, maar het idee en de ambitie erachter wel. Omdat niet alle vrouwen dezelfde rechten hebben die ik heb. Statistisch gezien zijn dat er zelfs maar heel weinig.
In 1997 gaf Hilary Clinton een beroemde toespraak in Beijing over de rechten van de vrouw. Helaas zijn veel dingen die ze wilde veranderen nu nog steeds dagelijkse realiteit. Maar wat mij het meest opviel, is dat slechts 30 procent van haar publiek man was. Hoe kunnen we de wereld veranderen als slechts de helft ervan wordt uitgenodigd of zich welkom voelt om deel te nemen aan het gesprek?
Mannen: ik maak graag van deze gelegenheid gebruik om deze uitnodiging formeel bij jullie neer te leggen. Genderongelijkheid is ook jullie probleem.
Omdat ik zie dat de rol van mijn vader als ouder als minderwaardig wordt beschouwd door de samenleving, ondanks het feit dat ik als kind zijn aanwezigheid net zoveel nodig had als die van mijn moeder. Ik heb gezien dat jonge mannen lijden aan een psychische aandoening, maar geen hulp durven te vragen uit angst dat ze worden gezien als minder macho – terwijl in het Verenigd Koninkrijk zelfmoord de grootste doodsoorzaak is van mannen tussen de 20 en 49; meer dan verkeersongevallen, kanker en hart- en vaatziekten. Ik heb gezien dat mannen kwetsbaar en onzeker werden door een verstoorde beleving van wat mannelijk succes is. Mannen hebben ook niet de voordelen van gelijkheid.
Wij praten niet vaak over mannen die gevangen zitten in hun genderstereotypen, maar ik kan zien dat ze dat wel zijn, en dat als ze vrij zijn, dingen automatisch ook voor vrouwen zullen veranderen. Als mannen niet agressief hoeven zijn om geaccepteerd te worden, hoeven vrouwen zich niet gedwongen te voelen onderdanig te zijn. Als mannen niet de baas hoeven te spelen, zullen vrouwen niet onderdrukt hoeven worden.
Zowel mannen als vrouwen moeten zich vrij voelen om gevoelig te zijn. Zowel mannen als vrouwen moeten vrij zijn om zich sterk te voelen. Het is tijd dat we gender gaan zien als een spectrum, en niet als twee tegengestelde verzamelingen van idealen. Als we ermee ophouden elkaar te definiëren door wat we niet zijn, en beginnen elkaar te definiëren door wat we wel zijn, kunnen we allemaal vrijer zijn en dit is waar HeForShe over gaat. Het gaat over vrijheid.
Ik wil dat mannen deze handschoen opnemen. Zodat hun dochters, zussen en moeders vrij van vooroordelen kunnen zijn, maar ook zodat hun zoons toestemming hebben om kwetsbaar en menselijk te zijn – om die delen van zichzelf terug te winnen die ze onderdrukt hebben, zodat ze echt en compleet zichzelf kunnen zijn.
Je denkt misschien: wie is dat meisje van Harry Potter? En wat doet ze op het podium bij de VN? Dat is een goede vraag, en geloof me, ik heb me hetzelfde afgevraagd. Ik weet niet of ik gekwalificeerd ben om hier te zijn. Ik weet alleen dat ik geef om dit probleem. En ik wil er iets aan doen.
En omdat ik gezien heb wat ik heb gezien, en de kans heb gekregen, voel ik dat het mijn plicht is om iets te zeggen. Engels staatsman Edmund Burke zei: ‘Alles wat nodig is om de krachten van het kwaad te laten zegevieren, is genoeg goede mannen en vrouwen die niets doen.’
In mijn zenuwen voor deze toespraak en in mijn momenten van twijfel heb ik mezelf streng toegesproken: als ik het niet doe, wie? En zo niet nu, wanneer? Als je ook twijfelt op momenten dat je de kans krijgt, hoop ik dat die woorden nuttig kunnen zijn.
Omdat de realiteit is dat als we niets doen, het 75 jaar zal duren, dus totdat ik bijna honderd ben, voordat vrouwen hetzelfde salaris kunnen verwachten als mannen voor hetzelfde werk. In de komende 16 jaar zullen 15,5 miljoen meisjes trouwen als kinderen. En met het huidige tempo krijgen pas in 2086 alle meisjes op het Afrikaanse platteland de mogelijkheid om naar de middelbare school te gaan.
Als je gelooft in gelijkheid, ben jij misschien een van die onbedoelde feministen waar ik eerder over sprak.
En daarvoor juich ik je toe.
We worstelen nog met een verenigend woord, maar het goede nieuws is dat we een verenigende beweging hebben. Het heet HeForShe. Ik nodig je uit om je te laten zien, om zichtbaar je mening te geven, om de hij te zijn voor zij. En jezelf af te vragen: als ik het niet doe, wie? En zo niet nu, wanneer?