Als je verslaafd bent aan computerspelletjes, is je leukste dagdroom misschien wel dat alles echt is, dat je echt de aarde aan het verdedigen bent tegen aliens, en dat je uiteraard dan ook de held bent die de wereld redt. In de dagdroomversie van een tienerjongen houdt hij er ook een leuk vriendinnetje aan over, plus het respect van de klasgenoot die hem jarenlang heeft gepest.

Daarmee heb je meteen het plot van Armada, en heel veel ingewikkelder dan dat wordt het niet. Armada is een aaneenschakeling van tropes, literaire clichés. Het plot van het boek is eigenlijk de trope “And you thought it was a game“, waarmee het niet ophoudt, want het boek staat vol met tropes (ik link er hier even een paar, maar ik bedoel dus maar, het zijn er écht heel veel).

Dat maakt Armada nogal voorspelbaar. Wat wel weer charmant is, is dat auteur Ernest Cline (ook bekend van Ready Player One) zich daar in de verste verte niet voor lijkt te schamen, of er in ieder geval geen doekjes om windt. En dat vanaf de eerste zin: “Ik staarde uit het raam van het klaslokaal en zat te dagdromen over avontuur toen ik de vliegende schotel zag.” Goed. OK. Vliegende schotels. In de loop van het boek spat de zelfspot er steeds meer vanaf:

‘Heb je bij ook maar iets van wat er nu gebeurt het idee dat het je in het echte leven zou kunnen overkomen? Of lijken de gebeurtenissen zich te ontvouwen zoals dat in een verhaal of in een film zou gebeuren? Perfect getimed om het dramatische effect zo groot mogelijk te maken?’

Dat maakt Armada een interessant experiment in zelfreferentie, maar ondertussen is het wel weer extra lastig om te vergeten dat je een boek aan het lezen bent, waardoor je nooit helemaal in het verhaal gezogen wordt.

Dat geldt des te sterker voor de Nederlandse vertaling. Armada zit vol met pop culture references naar games, films en tv-series, en dat is tof, want zo praat ik ook met mijn vrienden. Zolang Engelstalige quotes in het Engels blijven staan (‘You shall not pass!’,‘I find your lack of faith disturbing’), gaat dat prima. Maar sommige referenties zijn óf te Amerikaans, óf onhandig in het Nederlands vertaald, en als het bijvoorbeeld gaat over een ‘intergalactisch potje Simon’ ben je als lezer dus al snel de draad kwijt. Om maar niet te spreken van:

‘Doe de deuren van de capsulehangar open, HAL.’

Ehm.

Dan nog even dit. Armada is een jongensboek, en dat zeg ik niet omdat het boek gaat over games en vechten. Goed, de beste hacker uit het boek is een meisje. Goed, er zitten een paar bad-ass vrouwelijke personages in het boek. Maar die lijken allemaal te bestaan om de mannen des te meer te laten shinen. (Overigens zijn er ook nogal liefst twee niet-heteroseksuele personages, maar uiteraard gaan die al gauw dood, want ja, tropes.) Ik zeg overigens expres ‘jongensboek’ en niet ‘mannenboek’, want de sfeer van het verhaal en de karakterontwikkelingen doen erg young adult aan. Is het dan een leuk cadeau voor je neefje van veertien die houdt van games? Dat vind ik dan weer lastig, want die snapt waarschijnlijk een groot deel van de pop culture references naar de jaren 80 en 90 weer niet.

Dat maakt het boek lastig te positioneren: te onvolwassen voor volwassenen, te retro voor tieners. Maar als je je kunt neerleggen bij het voorspelbare plot en het gebrek aan vrouwelijke personages met een wezenlijke rol in het verhaal, heb je met Armada een boek dat vermakelijk is, vooral door de pop culture references, en bij vlagen charmant.

Kopen? Nederlands (e-book), Engels (e-book).

Ik kreeg mijn recensie-exemplaar van Armada aangeboden door Uitgeverij Q.