Auteur archieven: Nieske Vergunst

Het grenzeloze optimisme van TED

Geplaatst op door

TED (Technology, Entertainment, Design) is een jaarlijkse conferentie waar grote en minder grote namen inspirerende presentaties geven over uiteenlopende onderwerpen, met Ideas worth spreading als ondertitel. Dat is een nogal vage beschrijving, maar zo breed is TED nu eenmaal. Het is veel lastiger om een eenduidige beschrijving te geven van een gemiddelde TEDTalk, net zoals het lastig is om uit te leggen hoe verslavend het kijken van TEDTalks is.

De ene TED(Talk) is de andere niet

Een kleine greep uit sprekers op TED-conferenties illustreert de grote variatie in sprekers en onderwerpen: ex-politicus en filantroop Bill Clinton, kok Jamie Oliver, schrijfster Isabel Allende, Microsoft-oprichter Bill Gates, regisseur James Cameron, ex-politicus en klimaatexpert Al Gore en Nobelprijswinnaar en DNA-onderzoeker James Watson zijn slechts een paar van de honderden sprekers die het TED-publiek al hebben verblijd met hun wijsheden.

Naast de jaarlijkse TED-conferentie in Californië is er ook elk jaar een satellietconferentie genaamd TEDGlobal in Oxford, die meer internationaal gericht is. Daarbovenop zijn er sinds een paar jaar ook nog talloze TEDx Events, die onafhankelijk georganiseerd worden maar wel in dezelfde geest, en daarom ook de TED-vlag mogen voeren. Die TEDx Events vinden over de hele wereld plaats: van Reykjavik tot Kaapstad en van Montevideo tot Tokyo, met een groot of klein publiek en al dan niet met een specifiek thema. De presentaties op al die TED- en TEDx-conferenties worden opgenomen en zo mogelijk online gezet, maar daarover later meer.

De (verplichte) aanwezigheid van camera’s creëert ook de mogelijkheid voor TEDxLive Events, waarbij een TED-conferentie live gestreamd wordt naar locaties over de hele wereld. TEDGlobal 2010, dat een paar weken geleden plaatsvond, werd live bekeken in onder andere New York, Dubai en Amsterdam. Ik was zelf één dag aanwezig op TEDxAmsterdamLive, samen met Sjors en een paar van mijn Kennisnet-collega’s. Naast de live stream vanuit Oxford waren er tijdens de pauzes ook lokale sprekers, waarvan we er op de laatste dag van TEDxAmsterdamLive drie hadden: Pim Betist kwam vertellen over zijn crowdfunding-project Africa Unsigned, Floor Knaapen introduceerde haar fototentoonstelling en Harmen van Doorn gaf een presentatie over PIFworld, een nieuwe manier om geld aan goede doelen te geven.

A TED a day…

Ik had al wel eens vaker opnames van TEDTalks online gekeken, maar met zo’n live stream merk je pas hoe groot de informatiedichtheid van een echte TED-conferentie is. We luisterden naar praatjes over sterrenkunde, burgeroorlogen, duizenden jaren oude planten, klimaatverandering, journalistieke vrijheid, vrouwenrechten en meer. Toen ik vantevoren op de site van TEDGlobal het programma bekeek, vroeg ik me al af wat je nu in hemelsnaam echt kan leren van zo’n brede conferentie. Maar toen ik tussen enkele tientallen mede-aanwezigen zat in Boom Chicago in Amsterdam realiseerde ik me wat naast de passie en bevlogenheid van de sprekers de grote gemene deler is: een realistische blik op het heden, maar een optimistische blik op de toekomst!

Want in het komende decennium gaan we de klimaatcurve ombuigen. Het is wél mogelijk om op internet mooie, bijzondere contacten te leggen. Grote industriële partijen zoals Nike en Coca Cola zitten inmiddels met elkaar om de tafel om afspraken te maken voor duurzaam produceren. Door crowdfunding kunnen we het grootste wildlife-park in de wereld opzetten. Met de huidige resultaten van de Kepler-missie is het erg waarschijnlijk dat we 100 miljoen planeten kunnen ontdekken die op de aarde lijken. De afgelopen twintig jaar daalt het aantal burgeroorlogen en burgerslachtoffers gestaag. Het volledig omarmen van internet kan overheden gouden kansen bieden. Vrouwen komen steeds meer voor zichzelf op en kunnen van onschatbare waarde zijn in vredesprocessen.

Al die standpunten en stellingen kwamen op de vrijdag van TEDGlobal langs, en dat is nog maar één van de vier dagen van de conferentie. En die manier van denken, dat grenzeloze optimisme over de toekomst, is volgens mij de kern van innovatie. Je kunt niet innoveren als je alleen maar nadenkt over wat er mis kan gaan. Innoveren is dromen, en iets om vrolijk van te worden. Een wat oudere dame in het publiek van TEDxAmsterdamLive merkte op: “TEDTalks zijn de beste antidepressiva die je je kunt voorstellen.” Waarop een lid van de organisatie antwoordde: “A TED a day keeps the doctor away.”

Ruim honderd uur aan TEDTalks

Als je nu spijt hebt van het missen van TEDGlobal 2010, niet getreurd! Een groot aantal presentaties van TED, TEDGlobal en TEDx staat online en die van TEDGlobal 2010 zullen binnenkort ook op TED.com verschijnen. Er is nu al meer dan 100 uur aan TEDTalks online beschikbaar, en vanwege de hoge frequentie van TEDx Events over de hele wereld komen er met grote regelmaat meer presentaties bij. Genoeg te kijken dus!

Een aantal tips van uiteenlopend pluimage, voor als je niet weet waar je moet beginnen: Dan Gilbert over blijheid en geluksgevoel, Randy Pausch over hoe je leven in positieve zin kan veranderen als je een dodelijke ziekte hebt, Jill Bolte Taylor over hoe een hersenbloeding haar baan als hersenonderzoeker veranderde en verrijkte, Hans Rosling over prachtige visualisaties waardoor statistieken opeens verre van saai zijn, Aimee Mullins over het hebben van een handicap en de kansen die dat schept en Jane McGonigal over hoe je de wereld kunt verbeteren met games.

De volgende editie van TEDxAmsterdam vindt plaats op 30 november 2010. Op 20 november 2010 vindt TEDxYouth, de eerste TEDx voor kinderen, plaats in NEMO in Amsterdam. Pro-tip: het is lastig en duur om op de conferenties zelf aanwezig te zijn, maar de TEDxLive Events zijn (bijna) gratis!

Radiostilte

Geplaatst op door

Lieve lezers, de interessante stukjes laten nog even op zich wachten. Op dit moment ben ik schrijfsgewijs wat aan de drukke kant met het afmaken van mijn proefschrift. In de tussentijd kan ik jullie wellicht vermaken met diverse items uit mijn bookmarks en browsergeschiedenis, zoals mysterieuze gebeurtenissen in Rusland, dingen waar ik om moest lachen, leuke spelletjes, interessante artikelen, nieuwe goede muziek, en goed klinkende recepten. Enjoy! En tot snel!

Weetjes van de week, deel 2

Geplaatst op door

Het is weer een lekker rommeltje van uiteenlopende onderwerpen deze week: twee achttiende-eeuwse componisten, een gemeen insect en een dwergplaneet.

Ondanks het feit dat hij twintig kinderen had, waarvan er tien hun kindertijd overleefden en waarvan er vijf min of meer bekende muzikanten werden, zijn er op dit moment geen afstammelingen van Johann Sebastian Bach meer over. De laatste was zijn achterkleindochter, Frau Carolina Augusta Wilhelmine Ritter, die in 1871 overleed. Zonde!

Tarantula Hawk

Het officiële insect van de Amerikaanse staat New Mexico is de tarantula hawk, een wesp van 5 cm lang die heel gemeen is. Hij steekt een levende tarantula (na de bullet ant de pijnlijkste insectensteek die er bestaat), waardoor die verlamd wordt, en legt daar vervolgens een een eitje in, zodat de nieuwgeboren wespenlarve de tarantula levend op kan eten. Zo naar! Ik zou persoonlijk een vriendelijker insect hebben gekozen als officieel staatsinsect, maar misschien wil New Mexico zich op een bepaalde manier profileren. Ik denk er het mijne van.

De première van de Messiah van Handel in 1742 was een benefietconcert voor Ierse gevangenen en zieken. Op de uitnodiging stond het verzoek of de dames misschien niet in hoepelrokken konden komen, zodat er des te meer bezoekers naar binnen konden. Now that’s smart thinking.

En nog even over Pluto: wist je dat de naam van de voormalige planeet is voorgesteld door een elfjarig schoolmeisje?

Dear Natural History Museum. You are missing planet Pluto.

Geplaatst op door

Arme Pluto. Vroeger toen we klein waren was Pluto nog een planeet. Weliswaar een beetje een aparte planeet, met een bijzondere baan om de zon, maar wel een echte officiële planeet. Maar nu is het alleen maar een planetoïde, of dwergplaneet. Weet je wat een ander woord voor planetoïde is? “Mindere planeet.” Niet bepaald vleiend. Alsof je iemand een “minder persoon” noemt. Er is zelfs een zielig werkwoord vernoemd naar Pluto: iets plutoën (to pluto something) betekent dat je het degradeert of devalueert. Lekker dan. Als Pluto gevoelens had, zat hij al sinds 2006 in een uithoekje van ons zonnestelsel zachtjes te huilen.

In New Mexico en Illinois vonden ze het zo zielig voor Pluto dat ze bij wet (!) hebben geregeld dat het tóch een planeet is. Wel apart, maar blijkbaar kan dat zomaar. Het scheelt natuurlijk wel een hoop schoolboeken die je niet hoeft te veranderen. Om een lang verhaal kort te maken, niet iedereen is er tevreden mee dat Pluto opeens geen planeet meer is. Niet in het minst basisschoolkinderen. Die hebben zelfs hatemail gestuurd naar Neil deGrasse Tyson, de directeur van het Natural History Museum en het Hayden Planetarium. Een greep uit de brieven van kinderen uit groep drie en vier levert dit soort hartverscheurende pleidooien op:

“Do poeple live on Pluto? If there are poeple who live there they won’t exist. […] Some poeple like Pluto. If it doen’t exist then they don’t have a favorite planet.”

Maar ook zorgvuldig onderbouwde hatemail (als deze jongen geen wetenschapper wordt dan weet ik het ook niet meer):

“I took a poll of 11 people. […] I think it is a double planet and everyone one else thought it is a regular real planet that is very cold.”

En deze vond ik nog de leukste:

“We’re sorry about giving you mean letters saiing we love Pluto but not you. I’m very sorry. It’ll be okay.”

Eerste hulp bij openingskoren (deel 2)

Geplaatst op door

Net als bij de Matthäus Passion leek het me leuk om ook voor het openingskoor van de Johannes Passion een walkthrough te schrijven. Nou ken ik de Johannes beduidend minder goed dan de Matthäus, maar goed, wie weet leer je toch weer iets nieuws! En bovendien heb je met dit flinke openingskoor van tien minuten (overigens bijna eenderde van de eerste helft van de Johannes Passion) je dagelijkse portie verantwoorde culturele zaken ook weer gehad.

0:52 Voordat het koor begint met zingen, heb je hier even tijd om te letten op de gelaagdheid van het orkest. Net als bij de Matthäus Passion heb je hier ook de cello’s en contrabas die de regelmatige basis leggen. Wat vooral opvalt is de blazers die lekkere dissonanten tegen elkaar in spelen. Au! En luister nu naar de violen, die een soort golfjes spelen in het midden. Heb je ze? Die drie partijen (de bassen, de blazers en de strijkers) symboliseren respectievelijk de vader (de stabiele basis), de zoon (je hoort ‘m lijden met z’n dissonanten) en de heilige geest (die zweeft er een beetje tussenin). Leuk!

1:47 Nu wordt het spannend…

1:58 Het koor roept uit: “Heer, heer, heer! Onze heerser! Wiens roem in alle landen heerlijk is!” Ik vind de homofone combinatie van ‘Herr’, ‘Herrscher’ en ‘herrlich’ zo leuk. Zou dat ook de heilige drie-eenheid symboliseren?

2:48 Hier begint een stukje fuga. Als je niet weet wat een fuga is, krijg je hier meteen een mooi voorbeeld. Een fuga is eigenlijk een soort canon. De bassen, dan de tenoren, dan de alten en tenslotte de sopranen zetten steeds een zelfde soort riedeltje in….

3:15 …maar uiteindelijk vinden de stemmen elkaar toch weer in unisono.

3:37 Hier begint weer zo’n zelfde soort fuga, behalve dat we hier bij de sopranen beginnen, en even later weer zoiets waar de alten als eerste inzetten.

4:09 “Heerlijk, heerlijk, heerlijk is!” Dit is net zo heerlijk om te zingen als om naar te luisteren.

4:55 Het koor zingt over de nederigheid van Jezus en uiteraard gebeurt dat laag en zachtjes. Zie hier Bach z’n symbolisme!

5:35 Die hoge noot van de sopranen, zo’n moeilijke inzet! Op mijn USKO-opname van dit stuk is die noot, ehm, minder florissant.

5:52 Weer hetzelfde trucje met die nederigheid, maar dan toch weer anders. Doet ‘ie toch goed, die Bach.

6:29 Een victorieuze afsluiting!

6:35 …oh. Dat dacht je maar. Da capo! Dit vind ik toch ergens een beetje jammer aan het openingskoor van de Johannes. Herhalingen vind ik sowieso vaak niet zo nodig. Maar dat is iets persoonlijks. Misschien heb je de eerste keer dingen gemist die je nu nog een keer kunt horen?

9:53 En wederom de victorieuze afsluiting! Maar nu echt!

Eerste hulp bij openingskoren (deel 1)

Geplaatst op door

In de stijl van Eerste Hulp bij Plaatopnamen is hier mijn walkthrough van het openingskoor van de Matthäus Passion. De Johannes Passion volgt morgenochtend! Voor het echte Paasgevoel.

0:07 Ik vind de contrabas eigenlijk het allermooist van dit stuk. Die lage noten in zo’n regelmatige ritme, als een soort hartslag onder de klaagzang van de blazers en de violen.

0:29 Die contrabas met z’n loopje naar boven! Ik vind het geweldig.

1:21 Koor 1 begint met zingen: “Kom, dochters, help mij klagen.” Orkest 2, dat de instrumentale inleiding wel gewoon samen met orkest 1 speelde, zwijgt ook opeens. Koor 2 moet ook nog even wachten.

1:49 Ik vind het duet tussen de sopranen en de alten zo mooi klaaglijk, met die lange noten!

2:03 De dialoog tussen de beide koren begint. Koor 1: “Kijk daar!” Koor 2: “Wie?” Koor 1: “De bruidegom. Zie hem!” Koor 2: “Hoe?” Koor 1: “Als een lam.” Als je oordopjes of stereo speakers hebt, kun je horen dat koor 1 (plus orkest 1) op links zit en koor 2 (plus orkest 2) op rechts.

2:22 Alsof we nog niet door hadden dat we het hier hebben over het dramatische verhaal van onschuld en zonde, komt het jongetjeskoor nog even de onschuld representeren met hun hoge stemmetjes. “O onschuldig lam van God, aan het kruis geslacht.” (Nouja! Spoilers!)

3:18 Koor 1 en koor 2 praten weer tegen elkaar. “Kijk daar!” “Wat?” “Zie het geduld.” Ondertussen is het nog steeds koor 1 die vrijwel alles zingt; koor 2 heeft het niet zo snel door en blijft maar vragen wat er aan de hand is.

4:24 Nu wordt het orkest onrustig, en koor 2 eigenlijk ook een beetje. “Kijk!” “Waarheen? Waarheen? WAARHEEN?” “Naar onze schuld.” De jongetjes bevestigen Jezus’ rol in het verhaal: “Alle zonde heb jij gedragen.”

5:29 Koor 2 begint het eindelijk te snappen! Halleluja. In de opname kun je het niet zo goed horen, maar dit is het punt waarop koor 2 eindelijk met koor 1 mee begint te zingen.

6:15 De mannenstemmen zwijgen even en maken plaats voor de sopranen en de alten om een nieuwe klaagzang in te leiden. De tenoren voegen zich er bijna ongemerkt bij…

6:33 …maar de bassen maken zich er echt boos over! “Help mij klagen, HELP MIJ KLAGEN!”

6:38 Koor 2 is ondertussen alweer vergeten wat er ook alweer aan de hand was. Not the brightest of the bunch. “Wie, wat, hoe was het ook alweer?”

6:49 Oja! “Als een lam!”

Johannes wenst je een vrolijk Pasen

Geplaatst op door

Ik vind het altijd toch een beetje zonde dat iedereen rond Pasen maar de Matthäus Passion zit te luisteren, terwijl de Johannes Passion ook heel mooi is! Sterker nog, als je een beetje haast hebt, zoals iedereen tegenwoordig, is de Johannes Passion met z’n looptijd van een uur en drie kwartier toch een stuk efficiënter dan de Matthäus, die bijna een uur langer nodig heeft om het verhaal van de man en zijn kruis te vertellen. De Johannes behandelt weliswaar een kleiner stuk van het verhaal en begint pas op het punt dat Jezus gearresteerd wordt, wat in de Matthäus nog bijna de hele eerste helft op zich laat wachten, maar uiteindelijk eindigen ze natuurlijk allebei hetzelfde.

Verhaaltechnisch zitten er wel wat andere aspecten aan. In de Matthäus is Jezus zwaarmoedig en dramatisch, valt hij uit tegen zijn discipelen als ze hun ogen niet open kunnen houden en slaakt hij uiteindelijk aan het kruis een laatste kreet van wanhoop: “Mijn God, mijn God, waarom heeft u mij verlaten?” In de Johannes is Jezus berustender, of doet hij in ieder geval relatief laconiek over het noodlot dat de toekomst hem gaat brengen. Hij lijkt zelfs nog een poging te doen om Pilatus te troosten, als die zich verantwoordelijk voelt voor het lot van Jezus. In de Johannes Passion luiden Jezus’ laatste woorden als hij aan het kruis hangt: “Het is volbracht.” Dude. Wat een koele kikker.

Verder missen we in de Johannes Passion het hele drama rondom Judas: in de Matthäus is hij een valse verrader, waarvan Jezus zegt dat hij beter nooit geboren had kunnen worden, en als Judas erachter komt dat Jezus gedoemd is tot de doodstraf, krijgt hij spijt en gaat hij terug naar de hogepriesters, die op hun beurt onvermurwbaar zijn (“Je zoekt het zelf maar uit!”), waarop hij zich uiteindelijk in wanhoop ophangt. Het is een prachtige secundaire verhaallijn over verraad, schuld en spijt. Maar in de Johannes Passion gebeurt niets van dat alles. Daar is Judas alleen een bijrol zonder tekst die in de eerste akte even zijdelings genoemd wordt. Allerlei andere spannende stukken, over Petrus die moet huilen en over de aardbeving na Jezus’ dood, staan eigenlijk helemaal niet in het evangelie van Johannes. Die teksten heeft Bach uit het evangelie van Matteüs moeten lenen om er toch nog een klein beetje een sjeuïg verhaal van te maken.

Tekstueel gezien is de Johannes Passion naar mijn idee eerder op dialoog gefocust, en de Matthäus meer op actie, hoewel ik daar geen concreet bewijs voor heb. De Johannes is van tijd tot tijd een beetje raadselachtig, zoals bijvoorbeeld uitspraken van Pilatus in de trant van: “Wat is waarheid?” en: “Wat ik geschreven heb, heb ik geschreven!” Of de scène waarin Pilatus aan de hogepriesters vraagt waar ze Jezus precies van beschuldigen, waarop de hogepriesters antwoorden: “Als deze man geen misdadiger was, hadden we hem niet bij je aangegeven.” Bedankt, heren, voor deze duidelijke informatie! Heel fijn, daar kunnen we wat mee.

Muzikaal gezien, want dat is natuurlijk minstens net zo belangrijk, is de Johannes Passion op veel punten optimistischer dan de Matthäus. Een mooi voorbeeld daarvan is het victorieuze “Der Held aus Juda siegt mit Macht”, zomaar opeens middenin de verder toch vrij stemmige aria “Es ist vollbracht”, na Jezus’ laatste woorden aan het kruis. (De grap als koorlid is hier trouwens om in de gaten te houden welke toeschouwers indommelen tijdens die aria en dan opeens wakker schrikken. Ha! Moet je maar beter opletten.) Maar het allerbeste voorbeeld is nog wel het slotkoraal van de Johannes, eigenlijk een soort epiloog nadat het koor net als in de Matthäus het lichaam van Jezus een fijne laatste rustplaats heeft gewenst. In de Matthäus is het daarmee afgelopen, maar in de Johannes komt dan nog deze triomfantelijke afsluiting: hoera! Alles is nu goedgekomen!

Ik voel me net een kopje koffie

Geplaatst op door

Automatische vertalingen zijn niet zo best. Dat is ook logisch, want meestal vertalen ze elk woord letterlijk en dat wordt natuurlijk niks, hooguit een bron van leuke Dunglish uitspraken zoals “I have sense in a little cup coffee.” Google Translate doet het al beter, die probeert woorden in ieder geval niet individueel te vertalen, maar enigszins naar de context (de rest van de zin) te kijken door groepjes woorden te vertalen. Zo komt daar bijvoorbeeld uit: “I feel like a cup of coffee.” Wel een beetje een dubbelzinnige zin, maar in ieder geval goed te begrijpen: “ik heb zin in” kun je redelijkerwijs vertalen als “I feel like”, en “een kopje koffie” is natuurlijk gewoon “a cup of coffee”.

De grote grap komt als je Google Translate deze zin weer laat terugvertalen naar het Nederlands.

“Ik voel me net een kopje koffie.”

Ja, het blijft lastig, dat automatisch vertalen. Mijn idee is dat je eigenlijk het beste niet van taal naar taal kunt vertalen, maar dat het beter zou werken om een soort van taalloze representatie van een zin te maken en die vervolgens weer te formuleren in een andere taal. In taalkundige termen zou je kunnen zeggen dat je de communicatieve intentie van een zin zou moeten achterhalen, dus de bedoeling die een spreker of schrijver heeft met die zin, om die intentie vervolgens in een andere taal weer tot uiting te brengen.

Maar goed, dat terzijde, weer even terug naar de grappige kant van het verhaal. Als een zin na één keer heen en terug vertalen soms niet zo goed uit de verf komt, kun je je voorstellen dat het na tientallen keren automatisch vertalen helemaal uit de hand loopt… Daarvoor hebben we nu Bad Translator.

Ik voerde Bad Translator een zin uit m’n proefschrift: “A communicative act is performed by the speaker in order to convey meaning and achieve a perlocutionary effect, as explained in the previous subsection.” Vierenvijftig vertalingen later, via o.a. IJslands, Afrikaans en Witrussisch, is dat verbasterd tot: “Communication and project management Outcomes: 2 perlokutyonari Effects.” Nice. Wel een stuk bondiger dan mijn zin. Ik denk dat ik mijn hele proefschrift er zo maar doorheen gooi.

Als laatste, ultieme test gaf ik Bad Translator de zin “I feel like a cup of coffee.”

Vijfentwintig automatische vertalingen later: “Do not like coffee.”

Ehm. Wat?

Was hat er denn übel getan?

Geplaatst op door

De eerste keer dat ik de Matthäus Passion zong is denk ik alweer meer dan tien jaar geleden. Inmiddels ken ik ‘m ongeveer uit mijn hoofd. De geloofwaardigheid van het hele zoon-van-God-gebeuren laat ik even in het midden, maar het verhaal over Jezus zoals dat in de Matthäus wordt verteld, is voor mij in de loop der jaren uitgegroeid tot een goed verhaal vol spanning, verraad en wanhoop.

Dit jaar viel het politieke aspect van de zaak me voor het eerst op, en dan in het bijzonder de onmacht van een capabele regering in tijden van populisme. De gouverneur van Judea ten tijde van Jezus’ kruisiging, Pilatus, wordt in de Matthäus neergezet als een welwillende en redelijke man (in andere bronnen is hij een stuk minder aardig, maar ik ga hier even uit het beeld dat geschetst wordt in de Matthäus). Hij is als stadhouder ook het hoofd van de rechtbank en moet dus beslissen wat er met Jezus gebeurt nadat hij is gearresteerd en overgeleverd door de hogepriesters.

Die arrestatie is eigenlijk best een dubieuze zaak: de hogepriesters en de volksoudsten besluiten dat Jezus te veel macht heeft en uit de weg geruimd zou moeten worden. De arrestatie loopt op zichzelf redelijk vlot, maar vervolgens moeten de hogepriesters natuurlijk nog iets vinden om Jezus van te beschuldigen. Het feit dat dat uiteindelijk alleen lukt door middel van twee valse getuigen is voor hen geen reden om van het plan af te zien. Ondertussen zetten de hogepriesters ook het volk op tegen Jezus. Het hoe en wat van dat proces is niet helemaal duidelijk, maar ze slagen er op de een of andere manier perfect in om Jezus in een kwaad daglicht te zetten. Het volk is woedend.

Goed. Terug naar Pilatus. Die weet logischerwijs niet zo goed wat hij hier nu weer mee aan moet. Hoe kan je als rechterlijke macht nou een onschuldige man veroordelen? Anderzijds loopt hij het risico om de woede van de hogepriesters en de rest van het volk op zich te krijgen als hij Jezus zomaar vrijlaat. Wat een impasse. Eigenlijk wil hij het er liefst niets mee te maken hebben, zeker nadat zijn vrouw hem vertelt dat ze een verontrustende droom heeft gehad over Jezus’ onschuld. In de Johannes Passion zegt Pilatus het zelfs expliciet tegen het volk: volgens mij is hij onschuldig.

Pilatus ziet nog een laatste wanhopige poging om Jezus te redden: elk jaar laat hij een gevangene vrij, naar keuze van het volk. Om het zekere voor het onzekere te nemen, laat hij het volk kiezen tussen Jezus en een moordenaar. Dat moet toch zeker wel goed gaan!

Oh. Het volk kiest de moordenaar. #democratie #fail

Deze scene wordt nog het heftigst neergezet in de Johannes Passion – hoewel die juist op de meeste punten het bescheiden en ingetogen kleine broertje is van de Matthäus – waarin de evangelist na het verzoek van het volk om de vrijlating van Barrabas uitroept: “Barrabas aber war… EIN MÖRDER!” Elke keer dat ik de Johannes zing, krimp ik bij die zin weer een beetje ineen. (Kut! Wéér de verkeerde gevangene gekozen om vrij te laten.)

Op dat punt kan Pilatus natuurlijk weinig meer doen. In de Matthäus is dit al het begin van de onvermijdelijke kruisiging, maar in de Johannes stribbelt Pilatus nog meer tegen: in eerste instantie probeert hij de hogepriesters nog over te halen om Jezus mee te nemen om hem zelf te berechten – in effect verklaart hij Jezus vogelvrij, om vooral maar niet met zijn eigen handen schuldig te zijn aan Jezus’ dood – maar de hogepriesters eisen dat Pilatus hem kruisigt. Dan doet Pilatus nog één laatste poging om Jezus vrij te laten, maar het volk maakt duidelijk dat ze hem in dat geval bij Caesar zouden aangeven als landsverrader.

Op dat punt geeft hij het op. Welja. Ik kan er ook niets meer aan doen.

Zo zie je maar dat een clubje hogepriesters met een politieke agenda het hele volk zo kan ophitsen dat een onschuldige man ter dood gebracht kan worden, tegen de wil van een goedgezinde regent in. En dat, lieve kijkbuiskinderen, is het verhaal van populisme en demonisering in de Matthäus Passion.