Voor mijn leeslijst Duits las ik ooit een science fiction-roman genaamd Version 5 Punkt 12. Het boek speelt ver in de toekomst, het jaar 2013. Een centraal systeem houdt bij wat je koopt (via je creditcard), waar je heen gaat (via een soort ov-chipkaart avant la lettre), wat je interessant vindt en wie je spreekt (via een personal entertainment system waarmee je tv kijkt en videotelefoontjes pleegt). Je wereld wordt daardoor een heel stuk smaller: tv-reclames, aanbiedingen, vacatures en matches op datingsites worden aan de hand van je profiel automatisch voor jou geselecteerd. Een dystopie, die de hoofdpersoon met alle macht probeert te vernietigen.

Wacht even, hoezo dystopie? Sinds ik het boek las, inmiddels een jaar of 15 geleden, steeds meer de waarheid. Een groot deel van wat je ziet – reclames, advertenties, zoekresultaten op internet en binnenkort ook je bonuskorting – is voor jou voorgeprogrammeerd. Minority Report gaat nog verder en schetst een lichtelijk beklemmend beeld van een wereld die misschien wel iets té gepersonaliseerd is.

Een kijkje in de toekomst van het bonuskaartgebeuren: de Amerikaanse winkelketen Target verzamelt al informatie op basis van je klantenkaart. En dat levert soms ongemakkelijke situaties op, bijvoorbeeld als je tienerdochter opeens allerlei aanbiedingen voor zwangerschapsproducten krijgt omdat De Computer al weet dat ze zwanger is terwijl je daar zelf nog niet van op de hoogte was. Ai.

Zoals ik gister schreef, geef je die data grotendeels zelf weg. Dat betekent niet dat het dom is om zo’n leuk persoonlijkheidstestje in te vullen, een Facebook-account aan te maken of je favoriete items te +1’en op Google. Het internet wordt weliswaar smaller door de informatie die je weggeeft, maar misschien is dat maar goed ook.

Het internet is gigantisch. En het is dus best een taaie klus om daar dingen uit te halen die voor jou waardevol zijn. Eigenlijk is het best relaxt om alleen advertenties, artikelen en zoekresultaten te zien waar je iets aan hebt. Een online shop zonder Crocs en gladiatorlaarzen? Sign me up!

Toch voelen we ons er om de een of andere reden een beetje ongemakkelijk bij. Waarom eigenlijk? Omdat we moeilijk de controle los kunnen laten? Argwaan tegen “het systeem”? De mismatch tussen de strikte computer en de grillige wil van de mens: wat nou als ik opeens toch besluit dat ik gladiatorlaarzen wil?

Maar wacht, een veel leukere vraag: what’s next? Wat voor gave dingen kunnen we mogelijk maken met dit soort personalisatie?

Al die handige gratis diensten die je elke dag gebruikt, zoals Twitter, YouTube, Facebook, Google? Eigenlijk bestaat dat natuurlijk helemaal niet. Voor niets gaat de zon op, en money makes the world go round. Hier is een eye-opener:

Als iets voor jou gratis is, ben jij niet de klant, dan ben je het product.

Bedrijven betalen voor de aandacht die jij besteedt aan het bekijken van hun reclames en advertenties terwijl je gebruik maakt van al die handige gratis diensten. En al die leuke gratis persoonlijkheidstestjes? Eigenlijk marktonderzoeken waar jij gratis aan meedoet, zodat bedrijven op hun beurt weer passende advertenties aan bezoekers kunnen voorschotelen.

Als je maar niet denkt dat je veel waard bent: die data wordt verkocht voor 8 cent per persoon. 617 veldjes data, variërend van persoonlijke informatie (geslacht, verjaardag, adres) tot hobby’s (gamen, vissen, dingen verzamelen) en lifestyle (oppervlakte van je huis, gezinssamenstelling, type auto, religie). En ook minder voor de hand liggende dingen: of je of je op dieet bent, of je bestsellers leest, of je recent een ring hebt gekocht (en zo ja, wanneer) en of je in verwachting bent.

Die data komt niet altijd letterlijk van vragen die je invult, maar wordt ook op mysterieuze wijze afgeleid uit je surfgedrag. Als je ingelogd bent op het moment dat je Google gebruikt voor zoekopdrachten, houdt het bedrijf bij waar je naar zoekt en waar je op doorklikt. Volgens de Electronic Frontier Foundation weet Google daardoor je “location, interests, age, sexual orientation, religion, health concerns, and more“. Als je niet wil dat YouTube, Google Plus en alle andere Google-diensten die informatie krijgen, heb je nog tot 1 maart de tijd om je Web History te wissen voordat Google alle data van zijn verschillende diensten bij elkaar gooit.

Volgens Google houd ik van Online Video, Games, Photo & Image Sharing en Dictionaries & Encyclopedias. Wat denkt Google van jou te weten?

EDIT: Toevallig had Stephen Colbert het hier gisteren over in The Colbert Report. Winkelketen Target weet ook meer over je dan je denkt!

Dit is deel 1 van een tweedelige serie over persoonlijke data op internet. Morgen meer!